Şalter Çeşitleri Nelerdir? Şalter Seçimi Nasıl Yapılır?

Şalter Çeşitleri ve Kullanım Alanları

Şalter çeşitleri, özellikleri ve kullanım alanları bakımından farklı türlere ayrılır. Bu elektrik şartel çeşitleri, farklı türlere ayrılsa da temel işlevleri aynıdır. Hep birlikte şalter çeşitleri nelerdir bakalım.

◈ Kompakt Şalterler: “Kompakt" terimi, şalterin küçük boyutlarda tasarlanmış olduğunu ve sınırlı bir alanda kullanılabileceğini ifade eder. Kompakt şalter, yer sıkıntısı yaşanan veya dar alanlarda kullanılmak üzere tasarlanır. Kompakt şalterler, elektronik cihazlar, kontrol panelleri, otomasyon sistemleri ve benzeri uygulamalarda kullanılır. Peki, kompakt şalter ne işe yarar? Bir düğme, kaydırma, döner çark veya diğer benzeri mekanizmalar aracılığıyla devreleri kontrol eden kompak şalter, basit ve kullanımı kolay bir şalterdir.

◈ Pako Şalterler: Pako, "panel kontrol şalteri" anlamına gelir. Pako şalter nedir ve nerelerde kullanılır inceleyelim. Bu şalter, elektrik kontrol panelleri, otomasyon sistemleri ve endüstriyel uygulamalarda kullanılır. Pako şalter, düğme veya kolu çevirerek bir elektrik devresini açma veya kapama işlemi gerçekleştirmek için tasarlanmıştır. Kullanıcıların cihazları veya makineleri kontrol etmelerine yardımcı olurlar ve endüstriyel otomasyon süreçlerinde kullanılırlar. Bu şalter çeşidinin, 0 1 pako şalter ve 2 pako şalter gibi çeşitli modelleri de bulunur.

◈ Motor Koruma Şalterleri: Motor koruma şalteri, elektrik motorlarının korunması ve güvenli çalışmasının sağlanması için kullanılır. Motor koruma şalterleri, aşırı akım, aşırı ısınma ve kısa devre gibi motorlara zarar verebilecek durumları algılayarak, motorları korumaya yardımcı olurlar. Motor şalteri çeşitleri, motorların güvenli ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak konusunda önemlidir. Özellikle endüstriyel uygulamalarda, motorlar sürekli olarak çalıştığı ve yüksek maliyetli makineleri tahrik ettiği için şalter motor mutlaka kullanılması gerekir.

◈ Otomatik Şalterler: Otomatik şalter, elektrik devrelerindeki aşırı akım ve kısa devre gibi arızaları tespit ederek devreyi otomatik olarak keser. Otomatik şalterler, elektrik devrelerinin güvenliğini sağlamak için kullanılır. Aşırı akım veya kısa devre durumunda devreyi açarak elektrikli cihazların ve devrelerin zarar görmesini önler. Otomatik şalterler, yapılarına ve çalışma şekillerine göre çeşitli tiplere ayrılırlar. Bunlar içerisinde açık tip şalter, minyatür şalter ve güç devre kesiciler gibi çeşitler yer alır. Minyatür şalterler, mini şalter olarak da bilinen ve en fazla edilen tiptir.

◈ Manyetik Şalterler: Manyetik şalter nedir? Manyetik şalterler, elektrik devrelerinde akımın akışını kontrol etmek ve korumak için kullanılan elektriksel bileşenlerdir. Bunlar, manyetik kontaklardan oluşur ve bir manyetik bobin içerirler. Manyetik şalter, üzerinden geçen akımın aşırı yük veya kısa devre olup olmadığını algılayarak çalışırlar. Manyetik alanın etkisiyle manyetik kontaklar açılır veya kapanır, böylece akımın akışı kesilir veya sağlanır. Bu şalterler, endüstriyel tesisler, güç dağıtım sistemleri ve elektrik panoları gibi birçok uygulama alanında kullanılır ve elektrik güvenliği ile ekipman korumasına katkı sağlarlar.

◈ Termik Manyetik Şalterler: Termik manyetik şalter, termik röle ve manyetik bobin olmak üzere iki temel unsurdan oluşur. Termik röle, aşırı akım durumunda devreyi açan bir bileşendir. Bimetal plakadan oluşur, bu plaka iki farklı metalden yapılır ve ısıl genleşme katsayıları farklıdır. Aşırı akım durumunda, bimetal plaka ısınır ve bükülür. Bu bükülme, termik röleyi tetikler ve devreyi açar. Manyetik bobin, kısa devre durumunda devreyi açan bir elektromıknatıstır. Kısa devre durumunda, manyetik bobine yüksek bir akım akar. Bu akım, manyetik bobini tetikler ve devreyi açar. Manyetik termik şalter, iş yerlerinde, evlerde ve endüstriyel alanlarda tercih edilir. Tmş şalter kendi içerisinde de çeşitlere ayrılır.

◈ Basınç Şalterleri: Basınç şalteri, basınç değişikliklerini algılayarak devreyi açar veya kapatır. Basınç şalterleri, sıvılar veya gazların belirli bir basınca ulaştığında veya bu basınçtan düştüğünde belirli bir eylemi tetiklemek için kullanılırlar. Basınç şalteri ne işe yarar? Örnek verelim. Su pompası uygulamalarında kullanılan bir hidrofor basınç şalteri, suyun seviyesi belirli bir noktaya düştüğünde pompayı çalıştırmak veya su seviyesi belirli bir noktaya ulaştığında pompayı durdurmak için kullanılır.

◈ Kumanda Şalterleri: Kumanda şalteri, elektrik veya elektronik cihazları uzaktan kumanda etmek için kullanılır. Devrelerdeki akımın yönünü ve gücünü kontrol ederler. Yapılarına göre, döneri kayar ve basmalı olarak farklılık gösterirler.

◈ Emniyet Tip Şalterler: Emniyet tip şalterler elektrik devrelerinde güvenlik sağlamak amacıyla kullanılan özel şalterlerdir. Temel özellikleri arasında acil durum durdurma, kilitleme ve etiketleme, iki elle çalıştırma, yüksek dayanıklılık ve kolay algılama yer alır. Bu şalterler, endüstriyel makineler, otomasyon sistemleri ve diğer uygulamalarda elektriksel tehlikeleri önlemek veya en aza indirmek için kullanılır.

◈ Transfer Şalterleri: Transfer şalterleri, elektriksel güç kaynaklarını veya devreleri birbirinden bağımsız bir şekilde yönlendiren şalterlerdir. Elektrik kesintileri, bakım çalışmaları veya elektrik arızaları sırasında kullanılırlar. İki ana türü vardır: otomatik ve manuel transfer şalterleri. Otomatik transfer şalterleri elektrik kesintisi algılandığında veya bir kaynak arızalandığında otomatik olarak elektrik kaynağını değiştirir. Manuel transfer şalterleri ise bir operatörün müdahalesiyle çalışır. Transfer şalterleri, kritik yükleri kesintisiz bir şekilde beslemek ve elektrik kesintileri sırasında güç sağlamak amacıyla kullanılır.

◈ Acil Durdurma Şalterleri: Acil durdurma şalterleri, makine veya ekipmanın hızlı ve güvenli bir şekilde durdurulmasını sağlar. Bu şalterler, kolay erişilebilir, hızlı tepki veren, kilitleme özelliği taşıyan ve yeniden sıfırlama gerektiren düğmeler içerir. Acil durdurma şalterleri geniş bir kullanım alanına sahiptir ve endüstriyel tesislerde, fabrikalarda ve otomasyon sistemlerinde güvenlik sağlamak için kullanılırlar.

◈ Güç Şalterleri: Güç şalterleri, yüksek güç ve gerilim seviyelerini kontrol etmek için kullanılan dayanıklı şalterlerdir. Endüstriyel ve ticari uygulamalarda yaygın olarak kullanılırlar. Güç şalterleri, elektrik dağıtım panoları, enerji üretim tesisleri, sanayi tesisleri ve büyük motor kontrolü gibi birçok uygulama alanında kullanılır.

◈ Sınır Şalterler: Sınır ya da limit şalteri, hareketli bir mekanizmanın teması sonrası mekanik olarak tahrik edilen ve kontakları pozisyon değiştiren şalterdir. Limit şalter, aynı zamanda limit switch adı ile de bilinir. Kontakları pozisyon değiştirip açık veya kapalı konuma geldiğinde, elektrik devresi açılır veya kapanır. Bu şalterler, makinelerde, otomatik hareket eden sistemlerde, otomatik kapılarda, asansörlerde, merdivenlerde ve daha birçok alanda kullanılır.

Şalter Seçerken Nelere Dikkat Etmeli?

Şalter ne demek tekrardan bir hatırlayalım. Şalter neredeyse tüm elektrik devrelerinde bulunan ve devreleri açıp, kapamaya yarayan bir anahtar cihazdır. Evlerden, endüstriyel alanlara kadar her yerde şalter görmek mümkündür. Bu şalterler can ve mal güvenliği açısından oldukça önemlidir. Şalter seçimi yaparken de dikkat edilmesi gereken unsurlar bulunmaktadır. Tüm bu unsurlara dikkat ederek en iyi şalter çeşidine ulaşabilirsiniz.

✓ Akım Kapasitesi: Şalterin, üzerinden geçecek maksimum akımı kaldırabilmesi önemlidir. Şalterin akım kapasitesi, bağlı olduğu elektrik devresinin akım ihtiyaçlarına uygun olmalıdır.

✓ Gerilim Seviyesi: Şalterin çalışma gerilimi, elektrik devresinin gerilim düzeyi ile uyumlu olmalıdır. Yüksek gerilimli veya düşük gerilimli uygulamalara uygun şalterler seçilmelidir.

✓ Tip ve İşlev: İhtiyaca göre farklı tip ve işlevde şalterler mevcuttur. Basit açma/kapama işlevinden daha karmaşık işlevlere kadar birçok seçenek bulunur.

✓ Çalışma Ortamı: Şalterin kullanılacağı ortamın özellikleri göz önüne alınmalıdır. Toz, nem, kimyasal maruziyet veya yüksek sıcaklık gibi faktörler, şalterin seçiminde dikkate alınmalıdır.

✓ Montaj Tipi: Şalterin nasıl monte edileceği önemlidir. Pano şalter montajı olan panel montajı mı, yüzey montajı mı veya diğer montaj tipleri mi? Uygulama ihtiyaçlarına uygun olarak seçilmelidir.

✓ İzolasyon: Elektriksel izolasyon ihtiyaçları varsa, bu izolasyon seviyelerini karşılayan şalterler seçilmelidir.

✓ Dayanıklılık ve Uzun Ömür: Şalterin dayanıklılığı ve uzun ömür beklentilerini karşılaması önemlidir, özellikle endüstriyel uygulamalarda.

✓ Güvenlik: Elektrik güvenliği için, şalterin uygun güvenlik standartlarına ve yönetmeliklere uygun olması gerekir.

✓ Marka ve Kalite: Şalter seçiminde şalter markaları çok önemlidir. Güvenilir ve kaliteli olan en iyi şalter markası seçmek, uzun vadeli sorunsuz çalışma için önemlidir. Ayrıca, şartel fiyatları da göz önünde bulundurulmalıdır. Şalter fiyatları marka ve modele göre değişiklik gösterir.